Zomerkruiden
De zomer is het meest ideale seizoen om kruiden te kweken, te vinden, te oogsten en vers te nuttigen. De variëteit is groot, de meeste staan in bloei en laten van zich genieten door hun kleur en geur. Op deze kennismakingslijst ben ik uitgegaan van kruiden die je makkelijk aantreft op de wandeling, en die je met gemak kunt kweken in je eigen tuin.
Bieslook (Allium schoenoprasum)
Gebruikte delen: het kruid. Heeft o.a. een zwavelhoudende vluchtige olie en is dan ook familie van de ui en knoflook. Het is eetluststimulerend en spijsverteringsbevorderend. Bieslook is makkelijk in de tuin of in een pot te kweken en groeit ook in het wild.
Daslook (Allium ursinum)
Gebruikte delen: de jonge, verse bladeren en culinair de bolletjes. Daslook bezit zwavelverbindingen en behoort tot dezelfde familie als de look, knoflook en de ui (lelieachtigen). Daslook is antiseptisch op de maag en darmen, vermindert de aanslag op aders en bloedvaten. Verwar daslook echter niet met het giftige Lelietje van Dalen; als je goed kijkt zie je dat de bloeiwijze anders is. De bolletjes van de daslook zijn het best te eten als de plant ‘slaapt’ (tussen juli en januari). Het is een beschermde plant in Nederland, dus je zou er een kunnen meenemen, in je tuin of in een bloembak zetten om het op die manier voor eigen gebruik te vermeerderen.
Citroenmelisse (Melissa officinalis)
Gebruikte delen: de bladeren voor de bloei. Het best vers te gebruiken. Citroenmelisse is kalmerend en ontspannend, krampstillend op maag, darm en galwegen, en menstruatiebevorderend. Het is goed te combineren met andere kalmerende kruiden. Citroenmelisse is een goede bijenplant.
Duizendblad (Achillea millefolium)
Gebruikte delen: de bloeiende plant in juni-juli zonder de houtige stengel. (Gewoon) duizendblad wordt toegepast bij bloedende of slecht helende wonden, maar ook bij spijsverteringsklachten. Het bevordert de maagwerking, is krampwerend bij menstruatiepijn en bloedstelpend, en stimuleert en regelt de bloedsomloop. Bij een bloedende wond enkele blaadjes kauwen of kneuzen en op de wond leggen. Ook te gebruiken bij tandvlees- of mondslijmvliesontsteking. Duizendblad groeit overal in het wild, maar wordt voor tuinvarianten gekweekt.
Groot kaasjeskruid (Malva sylvestris)
Gebruikte delen: de bloemen, de bladeren in de lente. De plant groeit in het wild, maar is ook een schitterende sierplant in de tuin. Hij bevat veel slijmstoffen en is daarom verzachtend op de slijmvliezen van de luchtwegen, het spijsverteringsstelsel en de urinewegen. Jonge bladeren, scheuten en bloemen zijn een fraaie toevoeging aan een salade.
Gebruikte delen: de verse, bovengrondse plant. Herderstasje is bloedstelpend bij overvloedige menstruele bloedingen, wekt weeën op, en is bloeddrukregulerend. In het voorjaar kan de bladrozet al in een salade, en later de bloeiende toppen en hartvormige zaden. De wortel kan als vervangmiddel van gember worden gebruikt. Herderstasje haalt teveel aan zout uit de bodem.
Kamille, echte (Matricaria recutita)
Gebruikte delen: de volledig geopende bloemhoofdjes. Kamille kan groeien op arme en zilte bodems. Het is ontstekingswerend op de slijmvliezen van o.a. het spijsverteringsstelsel, is krampopheffend, en kalmerend op het zenuwstelsel. Kamille kan heel goed worden gecombineerd met andere kruiden.
Lavas (Levisticum officinale)
Gebruikte delen: het hele kruid. Lavas groeit op een zonnige of een halfschaduwplek. Het is een echte smaakmaker voor allerlei gerechten en bevordert de spijsvertering. Ook bij klachten aan de urinewegen werkt lavas verlichtend. Lavas kan behoorlijk uitgroeien, dus geef hem de ruimte of scheur er in het voorjaar een stuk vanaf.
Gebruikte delen: de blaadjes voor de bloei en in midden september, soms de bloeiende toppen. Het blad is goed te drogen maar ook vers heerlijk om in een warme of koude thee te doen, of te strooien over een warm gerecht. Er zijn meerdere muntsoorten, maar alle bezitten ze hun bijzondere muntkwaliteit. Pepermunt is krampwerend op maag en darmen, verdrijft darmgassen en bevordert de galaanmaak en leverfunctie.
Peterselie (Achillea millefolium)
Gebruikte delen: de hele plant, voornamelijk het blad maar ook het zaad (in het tweede jaar). Peterselie heeft een hoge voedingswaarde, is rijk aan antioxidanten, vitaminen en mineralen en bevordert de bloedaanmaak. Wanneer hij bloeit, in het tweede jaar, is het een goede bijenplant en helpt insecten van nabije planten af te houden.
Rozemarijn (Rosmarinus officinalis)
Gebruikte delen: vooral de blaadjes. Het is een aromatische, groenblijvende plant die bloeit rond juli-augustus. Rozemarijn is een stimulans voor de bloedsomloop, stimuleert de galaanvoer en ondersteunt de leverfunctie, en is ontkrampend op de maag en dunne darm. Rozemarijntakjes in de kleerkast houden de motten weg.
Salie, echte (Salvia officinalis)
Gebruikte delen: de verse bladeren vóór de bloei geplukt, of de bloeiende toppen. Salie is een aromatische plant en is zweetremmend, ontstekingswerend, stimuleert de spijsvertering en de menstruatie, en regelt het hormonaal evenwicht bij de vrouw. Vanwege het krachtige aroma gebruik je er niet teveel van.
Sint-Janskruid (Hypericum perforatum)
Gebruikte delen: de bloeiende toppen in juni-juli. De beroemde Sintjansolie of Johannesolie wordt verkregen door de bloeiende toppen te macereren in een plantaardige olie, die na verloop van tijd rood kleurt en gebruikt wordt bij verwondingen. Als je een blaadje tegen het licht houdt, zie je kleine doorschijnende puntjes, de oliekliertjes. Het kruid werkt antidepressief, kalmerend en verhoogt de weerstand tegen stress.
Smalle weegbree (Plantago lanceolata)
Gebruikte delen: het hele kruid of alleen de bladeren tijdens de bloei. Hij verspreidt zich vanzelf en is overal te vinden. Smalle, of smalbladige, weegbree is antiallergisch en antibacterieel bij allerlei infecties van de luchtwegen. Het iets bittere, jonge blad kun je toevoegen aan een salade, soep of saus..
Tijm, echte (Thymus vulgaris)
Gebruikte delen: verse bloeiende toppen met afgeritste blaadjes, oogsten in juni-juli. Er zijn heel wat soorten, die echter dezelfde kwaliteiten hebben. Het is een halfheestertje dat niet van teveel vocht houdt. Tijm is antiseptisch, antimicrobieel en antibiotisch op de luchtwegen, eetlustopwekkend spijsverteringsbevorderend, galvormend en windverdrijvend. Het wordt in allerlei gerechten gebruikt, maar kan ook heel goed in een kruidenthee.
Venkel (Foeniculum vulgare)
Gebruikte delen: vooral het zaad, ook het hele kruid en de bladscheden. Venkel is een sierlijke plant, waarvan de naar anijs geurende zaden vanaf september rijp zijn. Venkel verdrijft darmgassen, is krampopheffend op de spijsvertering, eetlustopwekkend, slijmoplossend op de bronchiën, en bevordert de melkproductie bij zogende vrouwen. Venkel is met heel veel kruiden en specerijen te combineren, zowel culinair als in kruidentheeën.
Vlier (Sambucus nigra)
Gebruikte delen: vlierbloemen, geoogst van mei tot juli, en vlierbessen, geoogst in oktober-november. De vlier is een kleine boom met geurige witte bloemenschermen die in de nazomer veranderen in trossen ronde, zwart-paarse bessen. Van de bessen wordt o.a. de medicinale vlierbessenstroop gemaakt. Vlier is zweetdrijvend bij griep en infectiewerend bij verkoudheden, koorts en kinderziekten.
Wilde cichorei (Cichorium intybus)
Gebruikte delen: de jonge bladeren voor de bloei, de wortel, geoogst in de herfst. Hij groeit overal in het wild. De hemelsblauwe bloempjes gaan maar vijf uur per dag open en blijven dicht als je een takje in een vaas wilt zetten. De jonge bladeren kunnen in een salade en zijn galdrijvend. De wortel stimuleert de galvorming en de leverfunctie, is eetlustopwekkend en bevordert de spijsvertering.
Witte dovenetel (Lamium album)
Gebruikte delen: vooral de bloem. De witte dovenetel wordt wel gebruikt bij spijsverteringsstoornissen, milde ontstekingen van de mond en keel, en is een tonicum voor de baarmoeder. De bladeren lijken op die van de brandnetel, maar hij brandt niet. Hij groeit overal op een vochtige bodem en bloeit van april-oktober.
Witte klaver (Trifolium repens)
Witte klaver heeft een hoge voedingswaarde en wordt graag gegeten door vee. Ook is witte klaver een belangrijke drachtplant voor honingbijen. Het vinden van een klavertjevier, wanneer elk blad uit vier i.p.v. drie deelblaadjes bestaat, zou de vinder geluk brengen. Klaver is een heel goede groenbedekker en tredplant in de tuin.